Γιώργος Μάνεσης

«Η τέχνη είναι πραγματική τέχνη μόνο όταν είναι άμεσα δεμένη μ’ όλη την εσωτερική και εξωτερική ζωή του καλλιτέχνη. Ο καλλιτέχνης πρέπει να υποβάλλεται σε μια ορισμένη πειθαρχία ζωής». –Γ. Μάνεσης

Ο Έλληνας πιανίστας και μουσικοπαιδαγωγός Γιώργος Μάνεσης γεννήθηκε στον Πειραιά στις 26 Μαΐου 1931. Αρχικά σπούδασε στην Ελλάδα με την μητέρα του και καθηγήτρια πιάνου Ιωάννα Γιάπαπα-Μάνεση, μαθήτρια του Εmil von Sauer (μαθητή του Liszt) καθώς ­και με τον Αlex Thurneyssen, μαθητή του Ferruccio Busoni.

Από το 1951 έως το 1959 σπούδασε  ως υπότροφος του Γερμανικού Υπουργείου Παιδείας στην Staatlichen Hochschule für Musik München με τους Walter Dorfmüeller, Erik Then-Bergh, Oskar Koebel και Maria Hindemith (αδελφή του γνωστού συνθέτη Paul Hindemith). Από την σχολή αυτή αποφοίτησε με δίπλωμα πιάνου το 1956 και διδασκαλίας το 1959 (με τον ανώτατο βαθµό της χρονιάς και στις δύο περιπτώσεις).

Όντας ανήσυχο πνεύμα, αλλά και ανικανοποίητος από τα όσα διδάχτηκε στο Μόναχο, αποφασίζει να πραγματοποιήσει ιδιαίτερα μαθήματα (1954-1957) στη Νυρεμβέργη με την σήμερα λησμονημένη ρωσίδα πιανίστα Olga Karabai,  μαθήτρια του περίφημου Heinrich Neuhaus.

Το 1959 ο Μάνεσης βρίσκει στο πρόσωπο της γερμανίδας παιδαγωγού του βιολιού και του πιάνου Alice Pashkus (συζύγου και συνεργάτιδας του βιολονίστα και παιδαγωγού Theodore Pashkus και καλλιτεχνικής συμβούλου καλλιτεχνών όπως ο Υehudi Menuhin, ο Charles Munch, ο Ivry Gitlis, o Ossy Renardy, ο Thomas Christian κ.α.), την ενσάρκωση του δασκάλου που γύρευε. Δέχτηκε την καθοδήγησή της – μια καθοδήγηση βασισμένη σε βαθιά επιστημονική αλλά και εμπειρική γνώση τόσο της μουσικής αυτής καθ’ αυτής όσο και της ανθρώπινης ανατομίας, και των βασικών νόμων που διέπουν την εκτέλεση) επί μία ολόκληρη δεκαετία, αρχικά στη Βιέννη και κατόπιν στη Νέα Υόρκη. Παράλληλα, ήδη από το 1965 ο Μάνεσης είχε αρχίσει να πραγματοποιεί έρευνα πάνω στην σχέση της μουσικής με την φιλοσοφία και την μεταφυσική, καθώς και στην σχέση της ποιότητας ζωής με την μουσική εκτέλεση.

Τον Απρίλιο του 1998 προσεκλήθη από το Υπουργείο Πολιτισμού της Ρωσίας στη Μόσχα ως επίτιμο µέλος στο 20o Διεθνές Συνέδριο Καθηγητών πιάνου καθώς και για να παρακολουθήσει και να δώσει σεμινάριο στο Φεστιβάλ Neuhaus.

Την άνοιξη του 1999 προτείνεται για τον διεθνή προνομιούχο τίτλο ΜΑΝ OF ΤΗE YEAR 1999 «για τα πολλαπλά επιτεύγματα και τη συνεισφορά του στην κοινωνία» από το ΑΒΙ (AMERICAN BIOGRAPHICAL INSTITUTE ­InternationaI Board of Research).

Το φθινόπωρο 1999 βραβεύεται με ειδική τελετή στην αίθουσα του Πολεμικού Μουσείου από την παγκόσμια oργάνωση LΙONS για τα πολλαπλά επιτεύγματα και τη μεγάλη κοινωνική του προσφορά.

Την άνοιξη του 2000, κατόπιν πρόσκλησης, πραγματοποίησε σεμινάριο στο Πανεπιστήμιο Indianapolis των Η.Π.Α.

Μουσικοπαιδαγωγική

Απο τον Φεβρουάριο του 1998 διετέλεσε διευθυντής και διδάσκων στη Σχολή Πιάνου του Πανεπιστημίου Indianapolis (έδρα Αθήνας), επίσης το 1977 ως Καθηγητής πιάνου στο Ωδείο Πειραιά με μία μεγάλη τάξη Ανωτέρας Σχολής. Από το 2000 μέχρι το 2015 διετέλεσε καθηγητής πιάνου στο Σύγχρονο Ωδείο Αθήνας.

Από το 1972 γίνεται μουσικός σύμβουλος νέων καλλιτεχνών (μαθητών του και μη), πολλοί εκ των οποίων διαπρέπουν ως σολίστ ή παιδαγωγοί εντός και εκτός Ελλάδας με μεταπτυχιακές σπουδές και υποτροφίες σε μεγάλα πανεπιστήµια των Η.Π.Α. και της Ευρώπης. Μεταξύ αυτών οι Madeleine de Ribaupierre, James Juan, Γρηγόρης Ζαμπάρας, Μαριλίνα Τζελέπη, Daisy Knutti, Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Λουκία Σπανάκη, Γιάννης Γρηγοράκης, Σοφία Κόκκορη, Βασίλης Θεοφιλίδης, Βούλα Αμιραδάκη κ.ά.

Την περίοδο 1987 – 1997 διορίζεται Διευθυντής του Δημοτικού Ωδείου Λαμίας, από το 1987 μέχρι το 2002 καθηγητής πιάνου στο Δημοτικό Ωδείο Λαμίας, από το 1973 μέχρι το 1977 καθηγητής πιάνου στο Institut de Ribaupierre της Λωζάνης και βοηθός και αντικαταστάτης της Alice Pashkus σε Bιέννη, Ν. Υόρκη και Αθήνα το έτος 1960-1972, προετοιμάζοντας νέους ταλαντούχους καλλιτέχνες του πιάνου για την σολιστική τους σταδιοδροµία.

Το καλλιτεχνικό κέντρο «Αρμονία» (Ελβετία).

Το 1971 ιδρύει το καλλιτεχνικό κέντρο «Αρµονία» κοντά στη Λωζάννη, το οποίο αποτέλεσε πόλο έλξης πολλών γνωστών καλλιτεχνών από την Ευρώπη, την Ασία και την Αμερική και συγκέντρωνε μια τεράστια συναυλιακή και σεμιναριακή δραστηριότητα, με ευμενέστατες μάλιστα κριτικές από τον ελβετικό τύπο. Το 1988 ιδρύει και προεδρεύει στο κοινωφελές πολιτιστικό σωματείο «Η Τέχνη της Ζωής» – υπεύθυνο για τη διοργάνωση του Διεθνούς Φεστιβάλ Πορτοχελίου για την Τέχνη και τον Πολιτισμό – το οποίο το 2009 διαδέχεται το επίσης κοινωφελές πολιτιστικό σωματείο «ΟΜΕΔΙΠΟ» (Όμιλος Μελέτης, Έρευνας & Διάχυσης του Πολιτισμού).
Ο Γ. Μάνεσης από το 1965 και σε συνεργασία με κύκλο επιστημόνων, ειδικών και μαθητών του, άρχισε να πραγματοποιεί έρευνα στους τομείς:

α) Κινησιολογία-Τεχνική-Φυσιολογία &

β) Σχέση και επίδραση της ποιότητας ζωής του καλλιτέχνη στον ήχο και την ερμηνεία. Τα συμπεράσματα αυτής της πολύχρονης έρευνας, χάρη στα οποία ο νέος καλλιτέχνης μπορεί να δημιουργήσει μεγαλύτερο ρεπερτόριο, να επικοινωνεί καλύτερα με το κοινό και να παίζει πιο απελευθερωμένα, θα αποτελέσουν το θέμα σχετικού βιβλίου.

Το 1988 ο Γιώργος Μάνεσης ίδρυσε το Διεθνές Φεστιβάλ Τέχνης και Πολιτισμού Πορτοχελίου το οποίο έχει συνεργαστεί κατά καιρούς με φορείς και εκπαιδευτικά ιδρύματα παγκοσμίου κύρους όπως η Μουσική Ακαδημία της Σόφιας, το Πανεπιστήμιο Indianapolis των Ηνωµένων Πολιτειών, το Υπουργείο Πολιτισμού της Δημοκρατίας της Ρωσίας, γνωστές ανώτατες κρατικές σχολές της Γερμανίας κ.α. Στα πλαίσια του φεστιβάλ πραγματοποιούνται κάθε χρόνο, μεταξύ Ιουλίου και Αυγούστου, δεκάδες συναυλίες, εκθέσεις, σεμινάρια και συνέδρια κ.τ.λ.

Κριτικές
Στρασβούργο Dernieres Nouvelles 12.6.1966: «Μεγάλη επιτυχία το ρεσιτάλ του Γ. Μάνεση… αν και τύπος μεσογειακός, ξέρει να χαλιναγωγεί το μουσικό του πάθος και να το παρουσιάζει με μια εσωτερική γαλήνη όλως διόλου βόρειοευρωπαϊκή και με μια σοβαρότητα απόλυτα πιστή στους συνθέτες που ερμήνευε…».

«… ο Γ. Μάνεσης πέτυχε να επιβληθεί και να εκτιμηθεί απόλυτα… Βασιζόμενος σε μια υγιή μουσικότητα και ώριμη τεχνική, δόμησε με μεγαλειώδη τρόπο τη Σονάτα έργο 110 του Μπετόβεν μ’ ένα αρρενωπό τραγούδι πόνου και μια ανάγλυφη πλατειά φούγκα…».[8]

Ζυρίχη Tagesanzeiger 02.62 «… Προικισμένος καλλιτέχνης ο Γ. Μάνεσης, μας άφησε εξαιρετικές εντυπώσεις… Τι ρωμαλέο, εύρωστο και ορμητικό παίξιμο. Οι αρχές των έργων του είχαν τέτοια ρώμη που σε καθήλωναν…»

Αθήνα, Ανεξάρτητος Τύπος, Απρίλιος 1962: «είναι ο ποιητής του πιάνου. Δημιουργεί ατμόσφαιρα. Φωτίζει και τις ελάχιστες λεπτομέρειες της μελωδίας του και τις παρουσιάζει ανάγλυφες… Τι ασυνήθιστη αυτοκυριαρχία… δεν ξεχνάει ούτε μια στιγμή να κάνει μουσική…».

Vevey, Feuille d’Avis 30.07.73. «Το βάθος του παιξίματος, η μεγάλη αυτοκυριαρχία και τεχνική και η ικανότητα να δημιουργεί ατμόσφαιρα και να την υποβάλλει με μεγάλη δύναμη στον ακροατή του, τον κατατάσσουν στους καλλιτέχνες πρώτου μεγέθους, σαν πολύ μεγάλο πιανίστα…».

Στρασβούργο, Dernieres Nouvelles, 12.06.66: «Ένας μεγάλος πιανίστας… Ηταν εκπληκτικό πώς κατόρθωσε μόνο με το αριστερό χέρι (στη Chaconne του Bach/Brahms) να δημιουργήσει την εντύπωση ολόκληρης ορχήστρας… Μια βραδιά που όσοι την έζησαν θα την θυμούνται και θα μιλούν γι’ αυτήν για πολύ καιρό…».

Παρίσι, Nicole Claude L’Entr’Acte Μάρτιος 1969: «… Ενας μεγάλος καλλιτέχνης με πολύ σπάνια χαρίσματα… Μια θαυμάσια βραδιά… σίγουρη τεχνική με υπέροχη διαύγεια… Εναλλάσσει τον δυναμισμό με λεπτότητα και τρυφεράδα…».

Λωζάνη Feuille d’Avis VI, Οκτ. 1966: «… Τι δυνατό και πλούσιο ξαναζωντάνεμα… γινόταν μουσική που ανάβλυζε από μια γνήσια εσωτερική ανάγκη… Μας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση η θαυμάσια συνοχή που έδωσε στα δυσκολότατα πολυτονικά και πολυρυθμικά σχήματα… ήταν μια μεγάλη απόλαυση» [για τον τόμο VI του Μικρόκοσμου του Μπέλα Μπάρτοκ].

Αθήνα, Εθνικός Κήρυξ, Απρίλιος 1962: « … βρίσκομαι ακόμη κάτω από την μαγεία του ήχου του Μάνεση, του θαυμαστού αυτού ήχου που ξεχειλίζει από πλαστικότητα και χρώμα. Του Μάνεση που δίνεται ολόκληρος στην ερμηνεία… πάντα όμως με ανυπέρβλητη ευγένεια και ανείπωτη πνευματικότητα…».

«… με τη δύναμη του παιξίματός του, τον καθαρό, κρυστάλλινο ήχο, την άριστη τεχνική του, μας έδωσε δείγμα της αριστοτεχνίας του».

«Έπαιξε έργα Μπετόβεν, Σούμπερτ κλπ., που απαιτούν μεγάλη ικανότητα και μετουσίωσε τις ωραίες αρμονίες των έργων αυτών των αθάνατων μουσουργών, στις ψυχές των ακροατών. Πολλές στιγμές κυριάρχησε στην αίθουσα μια απέραντη σιγή που μόνο καλλιτέχνες με μεγάλες ικανότητες τεχνικής και μουσικότητας μπορούν να πετύχουν. Τη φλόγα του την μεταλαμπαδεύει με το παίξιμό του».

«Ο συγχρονισμός τους ήταν απαράμιλλος. Στη δύναμη, αζελιτέ και χρωματισμό, είναι ξεχωριστοί κι οι δυο τους. Ο κρυστάλλινος ήχος τους κάτι άπιαστο».

«είναι ο ποιητής του πιάνου. Δημιουργεί ατμόσφαιρα. Φωτίζει και τις ελάχιστες λεπτομέρειες της μελωδίας του και τις παρουσιάζει ανάγλυφες… Τι ασυνήθιστη αυτοκυριαρχία… δεν ξεχνάει ούτε μια στιγμή να κάνει μουσική…».

«Εκλεπτυσμένος καλλιτέχνης, ο κ. Μάνεσης, με θερμότατο και διαυγή ήχο, εκφραστική πληρότητα, μουσική πνοή και θαυμαστήν τεχνική και αισθητική κατάρτισι, ερμηνεύει με αυστηρή ρυθμική ακρίβεια και φραστική βαρύτητα και αφάνταστη κατανόησι ύφους το πρόγραμμά του…»

«… έπαιξε με άνεση και αυτοκυριαρχία, με τεχνική άμεμπτη, με κατανόηση και βαθύ συναίσθημα, με αζιλιτέ άφθαστη και σονοριτέ κρυστάλλινη, με δύναμη και γενικά δεξιότητα σπανία. Πρόκειται για ένα αληθινό ταλέντο, που με την επιμέλειά του έφτασε στο ζενίθ της τέχνης του και σταθερά πέρνει επίζηλη θέση ανάμεσα στους εκλεκτούς πιανίστας του κόσμου».

«είναι ο ποιητής του πιάνου. Δημιουργεί ατμόσφαιρα. Φωτίζει και τις ελάχιστες λεπτομέρειες της μελωδίας του και τις παρουσιάζει ανάγλυφες… Τι ασυνήθιστη αυτοκυριαρχία… δεν ξεχνάει ούτε μια στιγμή να κάνει μουσική…».

«Εκλεπτυσμένος καλλιτέχνης, ο κ. Μάνεσης, με θερμότατο και διαυγή ήχο, εκφραστική πληρότητα, μουσική πνοή και θαυμαστήν τεχνική και αισθητική κατάρτισι, ερμηνεύει με αυστηρή ρυθμική ακρίβεια και φραστική βαρύτητα και αφάνταστη κατανόησι ύφους το πρόγραμμά του…»

«… έπαιξε με άνεση και αυτοκυριαρχία, με τεχνική άμεμπτη, με κατανόηση και βαθύ συναίσθημα, με αζιλιτέ άφθαστη και σονοριτέ κρυστάλλινη, με δύναμη και γενικά δεξιότητα σπανία. Πρόκειται για ένα αληθινό ταλέντο, που με την επιμέλειά του έφτασε στο ζενίθ της τέχνης του και σταθερά πέρνει επίζηλη θέση ανάμεσα στους εκλεκτούς πιανίστας του κόσμου».

«είναι ο ποιητής του πιάνου. Δημιουργεί ατμόσφαιρα. Φωτίζει και τις ελάχιστες λεπτομέρειες της μελωδίας του και τις παρουσιάζει ανάγλυφες… Τι ασυνήθιστη αυτοκυριαρχία… δεν ξεχνάει ούτε μια στιγμή να κάνει μουσική…».

«Εκλεπτυσμένος καλλιτέχνης, ο κ. Μάνεσης, με θερμότατο και διαυγή ήχο, εκφραστική πληρότητα, μουσική πνοή και θαυμαστήν τεχνική και αισθητική κατάρτισι, ερμηνεύει με αυστηρή ρυθμική ακρίβεια και φραστική βαρύτητα και αφάνταστη κατανόησι ύφους το πρόγραμμά του…»

«… έπαιξε με άνεσι και αυτοκυριαρχία, με τεχνική άμεμπτη, με κατανόησι και βαθύ συναίσθημα, με αζιλιτέ άφθαστη και σονοριτέ κρυστάλλινη, με δύναμι και γενικά δεξιότητα σπανία. Πρόκειται για ένα αληθινό ταλέντο, που με την επιμέλειά του έφτασε στο ζενίθ της τέχνης του και σταθερά πέρνει επίζηλη θέσι ανάμεσα στους εκλεκτούς πιανίστας του κόσμου».